cho tôi xin một vé đi tuổi thơ.

Tôi viết cuốn sách này không dành cho trẻ em. Tôi viết cho những ai từng là trẻ em."

NGUYỄN NHẬT ÁNH




TÓM LẠI LÀ ĐÃ HẾT MỘT NGÀY

Một ngày, tôi chợt nhận thấy cuộc sống thật là buồn chán và tẻ nhạt.

Năm đó tôi tám tuổi.
Sau
này, tôi cũng nhiều lần thấy cuộc sống đáng chán khi thi trượt ở tuổi
mười lăm, thất tình ở tuổi hăm bốn, thất nghiệp ở tuổi ba mươi ba và gặt
hái mọi thành công ở tuổi bốn mươi.

Nhưng tám tuổi có cái buồn chán của tuổi lên tám.

Đó là cái ngày không hiểu sao tôi lại có ý nghĩ rằng cuộc sống không có gì để mà chờ đợi nữa.

Rất
nhiều năm về sau, tôi được biết các triết gia và các nhà thần học vẫn
đang loay hoay đi tìm ý nghĩa của cuộc sống và tới Tết Ma Rốc họ cũng
chưa chắc đã tìm ra.

Nhưng năm tôi tám tuổi, tôi đã thấy cuộc sống chả có gì mới mẻ để khám phá.

Vẫn
ánh mặt trời đó chiếu rọi mỗi ngày. Vẫn bức màn đen đó buông xuống mỗi
đêm. Trên mái nhà và trên các cành lá sau vườn, gió vẫn than thở giọng
của gió. Chim vẫn hót giọng của chim. Dế ri ri giọng dế, gà quang quác
giọng gà. Nói tóm lại, cuộc sống thật là cũ kỹ.

Cuộc
sống của tôi còn cũ kỹ hơn nữa. Mỗi đêm, trước khi đi ngủ, tôi đã biết
tỏng ngày mai những sự kiện gì sẽ diễn ra trong cuộc đời tôi.

Tôi
kể ra nhé: Sáng, tôi phải cố hết sức để thức dậy trong khi tôi vẫn còn
muốn ngủ tiếp. Tất nhiên là trước đó tôi vẫn giả vờ ngủ mê mặc cho mẹ
tôi kêu khản cả giọng rồi lay lay người tôi, nhưng dĩ nhiên tôi vẫn trơ
ra như khúc gỗ cho đến khi mẹ tôi cù vào lòng bàn chân tôi. Khi đặt chân
xuống đất rồi, tôi phải đi đánh răng rửa mặt, tóm lại là làm vệ sinh
buổi sáng trước khi bị ấn vào bàn ăn để uể oải nhai chóp chép một thứ gì
đó thường là không hợp khẩu vị. Mẹ tôi luôn luôn quan tâm đến sức khỏe
và cụ thể hoá mối quan tâm của mình bằng cách bắt tôi (và cả nhà) ăn
những món ăn có nhiều chất dinh dưỡng trong khi tôi chỉ khoái xực những
món mà bà cho rằng chẳng bổ béo gì, như mì gói chẳng hạn.

Quan
tâm đến sức khoẻ là điều tốt, và càng lớn tuổi mối quan tâm đó càng tỏ
ra đúng đắn. Chẳng ai dám nói quan tâm như vậy là điều không tốt. Tôi
cũng thế thôi. Khi tôi trưởng thành, có nhà báo phỏng vấn tôi, rằng giữa
sức khoẻ, tình yêu và tiền bạc, ông quan tâm điều gì nhất? Lúc đầu tôi
nói nhiều về tình yêu, về sau tôi nói nhiều hơn về sức khoẻ. Tôi phớt lờ
tiền bạc, mặc dù tôi nhận thấy đó là một bất công: tiền bạc chưa bao
giờ được con con người ta thừa nhận là mối quan tâm hàng đầu dù tiền bạc
ngày nào cũng chạy đi mua quà tặng cho tình yêu và thuốc men cho sức
khoẻ.

Nhưng thôi, đó là chuyện của người lớn -
chuyện sau này. Còn tôi, lúc tám tuổi, tôi chỉ nhớ là tôi không thích ăn
những món bổ dưỡng. Nhưng tất nhiên là tôi vẫn buộc phải ăn, dù là ăn
trong miễn cưỡng và lười nhác, và đó là lý dó mẹ tôi luôn than thở về
tôi.

Ăn xong phần ăn buổi sáng (chả sung sướng
gì), tôi vội vàng truy lùng sách vở để nhét vào cặp, nhặt lên đầu tivi
một quyển, trên đầu tủ lạnh một quyển khác và moi từ dưới đống chăn gối
một quyển khác nữa, dĩ nhiên bao giờ cũng thiếu một món gì đó, rồi ba
chân bốn cẳng chạy vù ra khỏi nhà.

Trường gần nhà
nên tôi đi bộ, nhưng thực tế thì tôi chưa bao giờ được thưởng thức thú
đi bộ tới trường. Tôi toàn phải chạy. Vì tôi luôn luôn dậy trễ, luôn
luôn làm vệ sinh trễ, luôn luôn ăn sáng trễ và mất rất nhiều thì giờ để
thu gom tập vở cho một buổi học. Về chuyện này, ba tôi bảo: "Con à, hồi
bằng tuổi con, bao giờ ba cũng xếp gọn gàng tập vở vào cặp trước khi đi
ngủ, như vậy sáng hôm sau chỉ việc ôm cặp ra khỏi nhà!". Nhưng hồi ba
tôi bằng tuổi tôi thì tôi đâu có mặt trên cõi đời để kiểm tra những gì
ông nói, bởi khi tôi bằng tuổi ba tôi bây giờ chắc chắn tôi cũng sẽ lặp
lại với con tôi những điều ông nói với tôi - chuyện xếp tập vở trước khi
đi ngủ và hàng đống những chuyện khác nữa, những chuyện mà tôi không hề
làm. Chà, với những chuyện như thế này, bạn đừng bao giờ đòi hỏi phải
chứng minh. Đôi khi vì một lý do nào đó mà chúng ta buộc phải bịa
chuyện. Chúng ta cứ lặp lại mãi câu chuyện bịa đó cho đến một ngày chúng
ta không nhớ có thật là chúng ta bịa nó ra hay không, rồi sau đó một
thời gian nữa nếu cứ tiếp tục lặp lại câu chuyện đó nhiều lần thì chúng
ta sẽ tin là nó có thật. Thậm chí còn hơn cả niềm tin thông thường, đó
là niềm tin vô điều kiện, gần như là sự xác tín. Như các nhà toán học
tin vào định đề Euclide hay các tín đồ Thiên Chúa tin vào sự sống lại
của Jesus.

Ôi, nhưng đó cũng lại là những vấn đề của người lớn.

Tôi kể tiếp câu chuyện của tôi hồi tám tuổi.

Như vậy, ra khỏi nhà một lát thì tôi tới trường.

Trong
lớp tôi luôn luôn ngồi ở bàn chót. Ngồi bàn chót thì tha hồ tán gẫu,
cãi cọ, cấu véo hay giở đủ trò nghịch ngợm mà không sợ bị cô giáo phát
hiện, nhưng điều hấp dẫn nhất ở vị trí tối tăm đó là ít khi bị kêu lên
bảng trả bài.

Điều đó có quy luật của nó. Bạn nhớ
lại đi, có phải bạn có rất nhiều bạn bè, yêu quí rất nhiều người nhưng
không phải lúc noà bạn cũng nhớ tới họ. Bộ nhớ chúng ta quá nhỏ để chứa
cùng lúc nhiều khuôn mặt hay nhiều cái tên, chỉ khi nào nhìn thấy người
đó ngoài phố hay bắt gặp cái tên đó trong một mẩu tin trên báo chẳng hạn
thì chúng ta mới chợt nhớ ra và cảm động thốt lên “Ôi, đã lâu lắm mình
không gặp nó. Năm ngoái mình kẹt tiền, nó có cho mình vay năm trăm
ngàn!”.


Cô giáo của tôi cũng vậy thôi. Làm
sao cô có thể nhớ tới tôi và kêu tôi lên bảng trả bài khi mà cô không
thể nào nhìn thấy tôi giữa một đống đầu cổ lúc nhúc che chắn trước mặt.

Ngày
nào cũng như ngày nào, tôi ngồi đó, vừa xì xầm trò chuyện vừa cựa quậy
lung tung, và mong ngóng tiếng chuông ra chơi đến chết được.

Trong
những năm tháng mà người ta gọi một cách văn hoa là mài đũng quần trên
ghế nhà trường (tôi thì nói thẳng là bị giam cầm trong lớp học), tôi
chẳng thích được giờ nào cả, từ giờ toán, giờ tập viết đến giờ tập đọc,
giờ chính tả. Tôi chỉ thích mỗi giờ ra chơi.

Ra
chơi có lẽ là điều tuyệt vời nhất mà người lớn có thể nghĩ ra cho trẻ
con. Ra chơi có nghĩa là những lời vàng ngọc của thầy cô tuột khỏi trí
nhớ nhanh như gió, hết sức trơn tru. Ra chơi có nghĩa là được tháo cũi
sổ lồng (tất nhiên sau đó phải bấm bụng chu vào lại), là được tha hồ hít
thở không khí tự do.

Suốt những năm đi học, tôi
và lũ bạn đã sử dụng những khoảng khắc tự do hiếm hoi đó vào việc đá
bóng, bắn bi, nhưng thường xuyên nhất và hăng hái nhấ là những trò rượt
đuổi, đánh nhau hay vật nhau xuống đất cho đến khi không đứa nào còn ra
hình thù một học sinh ngoan ngoãn nữa mới thôi, tức là lúc khuỷu tay đã
trầy xước, mắt đã bầm tím, chân đi cà nhắc và áo quần thì trông còn tệ
hơn mớ giẻ lau nhà.

Tại sao tôi không kể giờ ra
về vào đây. Vì ra về có nghĩa là rời khỏi một nhà giam này để đến một
nhà giam khác, y như người ta chuyển trại cho các tù nhân, có gì hay ho
đâu.

Tôi không nói quá lên đâu, vì ngày nào chào
đón tôi ở đầu ngõ cũng là khuôn mặt lo lắng của mẹ tôi và khuôn mặt hầm
hầm của ba tôi.

- Trời ơi, sao ngày nào cũng ra nông nỗi này thế hả con?

Đại
khái mẹ tôi nói thế, giọng thảng thốt, vừa nói vừa nắn nót cánh tay
rướm máu của tôi như để xem nó sắp rụng khỏi người tôi chưa.

Ba tôi thì có cách nói khác, rất gần với cách rồng phun lửa:
- Mày lại đánh nhau rồi phải không?

- Con không đánh nhau. Tụi bạn đánh con và con đánh lại.

Tôi
nói dối (mặc dù nói dối như thế còn thật hơn là nói thật) và khi ba tôi
tiến về phía tôi với dáng điệu của một cơn bão cấp mười tiến vào đất
liền thì mẹ tôi đã kịp kéo tôi ra xa:

- Ông ơi, con nó đã nát nhừ ra rồi!
Mẹ tôi có cách nói cường điệu rất giống tôi, tôi vừa chạy theo bà vừa cười thầm về điều đó.

Sau
đó, không nói thì ai cũng biết là tôi bị mẹ tôi tống vào nhà tắm. Khi
tôi đã tinh tươm và thơm phức như một ổ bánh mì mới ra lò thì mẹ tôi bắt
đầu bôi lên người tôi đủ thứ thuốc xanh xanh đỏ đỏ khiến tôi chẳng mấy
chốc đã rất giống một con tắc kè bông.

Dĩ nhiên
là từ đó cho tới bữa cơm, tôi không được phép bước ra khỏi nhà để tránh
phải sa vào những trò đánh nhau khác hấp dẫn không kém với bọn nhóc
trong xóm, những đối thủ thay thế hết sức xứng đáng cho tụi bạn ở
trường.

Ăn trưa xong thì tôi làm gì vào thời tôi tám tuổi?
Đi ngủ trưa!

Trên
thế giới rộng lớn này, có lẽ có rất nhiều đứa nhóc trạc tuổi tôi đều bị
các bậc phụ huynh cột chặt vào giấc ngủ trưa theo cái cách người ta cột
bò vào cọc để chúng khỏi chạy lung tung mà hậu quả là thế nào hàng xóm
cũng kéo đến nhà chửi bới om sòm.

Chứ thực ra với
một đứa bé tám tuổi thì giấc ngủ trưa chẳng có giá trị gì về mặt sức
khoẻ. Khi tôi lớn lên thì tôi phải công nhận giấc ngủ trưa đối với một
người lớn tuổi đúng là quý hơn vàng. Lớn tuổi thì sức khoẻ suy giảm. Làm
việc nhiều thì đầu nhức, mắt mờ, lưng mỏi, tay run, giấc ngủ ban đêm
vẫn chưa đủ liều để sửa chữa thành công những chỗ hỏng hóc của cơ thể.
Buổi trưa phải chợp mắt thêm một lát thì buổi chiều mới đủ tỉnh táo mà
không nện búa vào tay hay hụt chân khi bước xuống cầu thang.


Nhưng
nếu bạn sống trên đời mới có tám năm thì bạn không có lý do chính đáng
để coi trọng giấc ngủ trưa. Với những dân tộc không có thói quen ngủ
trưa, như dân Mỹ chẳng hạn, trẻ con càng không tìm thấy chút xíu ý nghĩa
nào trong việc phải leo lên giường sau giờ cơm trưa.

Hồi
tôi tám tuổi dĩ nhiên tôi không có được cái nhìn thông thái như thế.
Nhưng tôi cũng lờ mờ nhận ra khi ba tôi đi ngủ thì bôi buộc phải đi ngủ,
giống như một con cừu còn thức thì người chăn cừu không yên tâm chợp
mắt vậy.

Tôi nằm cựa quậy bên cạnh ông trên chiếc
đi-văng, thở dài thườn thượt khi nghĩ đến những quả đấm mà lũ bạn
nghịch ngợm đang vung lên ngoài kia.

- Đừng cựa quậy! Cựa quậy hoài thì sẽ không ngủ được!
Ba tôi nói, và tôi vờ nghe lời ông. Tôi không cựa quậy nhưng mắt vẫn mở thao láo.

- Đừng mở mắt! Mở mắt hoài thì sẽ không ngủ được!

Ba
tôi lại nói, ông vẫn nằm ngay ngắn nên tôi nghĩ là ông không nhìn thấy
tôi mở mắt, ông chỉ đoán thế thôi. Chẳng may cho tôi là lần nào ông cũng
đoán đúng.

Tôi nhắm mắt lại, lim dim thôi, mi mắt vẫn còn hấp háy, nhưng tôi không thể nào bắt mi mắt tôi đừng hấp háy được.

Một lát, ba tôi hỏi:
- Con ngủ rồi phải không?
- Dạ rồi.

Tôi đáp, ngây ngô và ngoan ngoãn, rơi vào bẫy của ba tôi một cách dễ dàng.

Tôi nằm như vậy, thao thức một lát, tủi thân và sầu muộn, rồi thiếp đi lúc nào không hay.

Khi
tôi thức dậy thì đường đời của tôi đã được vạch sẵn rồi. Tôi đi từ
giường ngủ đến phòng tắm để rửa mặt rồi từ phòng tắm đi thăng tới bàn
học để làm một công việc chán ngắt là học bài hoặc làm bài tập.

Thỉnh
thoảng tôi cũng đựoc phép chạo ra đằng trước nhà chơi với lũ trẻ hàng
xóm nhưng trước ánh mắt giám sát của mẹ tôi (từ một vị trí bí hiểm nào
đó đằng sau các ô cửa mà mãi mãi tôi không khám phá được), tôi chỉ dám
chơi những trò ẻo lả như nhảy lò cò hay bịt mắt bắt dê, đại khái là
những trò dành cho bọn con gái hay khóc nhè. (Về sau, tinh khôn hơn, tôi
đã biết cách ỉ ôi để mẹ tôi thả tôi qua nhà hàng xóm, nhờ đó một thời
gian dài tôi đã có cơ hội làm những gì tôi thích).

Chơi một lát, tôi lại phải vào ngồi ê a tụng bài tiếp, càng tụng càng quên, nhưng vẫn cứ tụng cho mẹ yên lòng đi nấu cơm.

Từ giây phút này trở đi thì đời sống của tôi tẻ nhạt vô bờ bến.

Tôi uể oải học bài trong khi chờ cơm chín. Cơm chín rồi thì tôi uể oải ăn cơm trong khi chờ tiếp tục học bài.

Tivi
tiveo hiếm khi tôi mó thay vào được, trông nó cứ như một thứ để trang
trí. Bao giờ cũng vậy, tôi chỉ được rời khỏi bàn học khi nào tôi đã
thuộc tất cả bài vở của ngày hôm sau.

Ba tôi là
người trực tiếp kiểm tra điều đó. Khác với mẹ tôi, ba tôi là người kiên
quyết đến mức tôi có thể cảm tưởng ông sẽ thăng tiến vùn vụt nếu vô
ngành cảnh sát, toà án hay thuế vụ. Ông không bao giờ lùi bước trước
những giọt nước mắt của tôi, dù lúc đó trông tôi rất giống một kẻ sầu
đời đến mức chỉ cách cái chết có một bước chân.

- Con học bài xong rồi ba. - Thường thì tôi mở miệng trước .

Ba tôi tiến lại và nhìn tôi bằng ánh mắt nghi ngờ:
- Chắc không con?
- Dạ, chắc!
Tôi
mau mắn đáp và khi ba tôi bắt đầu dò bài thì tôi lập tức phủ nhận sạch
trơn sự quả quyết của mình bằng cách ngắc ngứ ngay ở chỗ mà tôi nghĩ dù
có va đầu phải gốc cây tôi cũng không thể nào quên được.

- Học lại lần nữa đi con!
Ba
tôi nhún vai nói và quay đi với tờ báo vẫn cầm chặt trên tay, rõ ràng
ông muốn gửi đến tôi thông điệp rằng ông sãn sàng chờ đợi tôi cho dù ông
buộc phải đọc tới mẩu rao vặt cuối cùng khi không còn gì để mà đọc nữa.

Qua
cái cách ông vung vẩy tờ báo trên tay, tôi e rằng ẩn ý của ông còn đi
xa hơn: có vẻ như nếu cần, ông sẽ bắt đầu đọc lại tờ báo đến lần thứ hai
và hơn thế nữa. Nghĩ vậy, tôi đành vùi đầu vào những con chữ mà lúc này
đối với tôi đã như những kẻ tử thù, tâm trạng đó càng khiến tôi khó mà
ghi nhớ chúng vô đầu óc.

Cho nên các bạn cũng có
thể đoán ra khi tôi đã thuộc tàm tạm, nghĩa là không trôi chảy lắm thì
cơ thể tôi đã bị giấc ngủ đánh gục một cách không thương tiếc và thường
thì tôi lết vào giường bằng những bước chân xiêu vẹo, nửa tỉnh nửa mê
trước ánh mắt xót xa của mẹ tôi.

Như vậy, tóm lại là đã hết một ngày.

Bây giờ thì các bạn đã hình dung ra một ngày của tôi.
Tôi chỉ cần kể một ngày là đủ, không cần phải kể thêm những ngày khác.
Đơn giản là ngày nào cũng giống như ngày nào. Một ngày như mọi ngày, như người ta vẫn nói.
Và
vì thế cuộc sống đối với tôi thật là đơn điệu, nếu sự lặp đi lặp lại là
biểu hiện chính xác nhất và rõ rệt nhất của sự đơn điệu.
Mãi về sau này, tôi mới khám phá ra còn có cách nhìn khác về sự lặp đi lặp lại. Người ta gọi nó là sự ổn định.
Một công việc có thể sắp đặt trước, một sự nghiệp có thể tính toán trước, là niềm ao ước của rất nhiều người, nhiều quốc gia.
Tất
nhiên sẽ thật là hay nếu tiên liệu được chỉ số tăng trưởng kinh tế của
một đất nước nhưng nếu bạn cũng tiên liệu chính xác như thế về chỉ số
tăng trưởng tình cảm của bản thân thì điều đó có khi lại chán ngắt. Sẽ
thật kỳ cục nếu như bạn tin chắc rằng một tháng nữa bạn sẽ bắt đầu yêu,
ba tháng sau bạn sẽ đang yêu – ít thôi, sáu tháng sau bạn sẽ yêu nhiều
hơn...
Tôi từng thấy có nhiều người trẻ tuổi lên kế
hoạch cho cuộc đời mình: 22 tuổi tốt nghiệp đại học, 25 tuổi lập gia
đình, 27 tuổi mở công ty, 30 tuổi sinh con đầu lòng, vân vân và vân
vân... Thật sít sao! Nhưng một khi cuộc đời một con người được lập trình
chặt chẽ và khoa học đến thế thì nếu tất cả đều vào khuôn như dự tính
liệu bạn có bão hoà về cảm xúc hay không?
Khi nói về
cảm xúc có lẽ không thể không gắn nó với tính cách của từng người. Người
lạc quan bảo rằng ổn định cái điều mà người bi quan cho là đơn điệu.
Cuộc sống vợ chồng cũng thế thôi, kẻ thì bảo êm đềm, người thì cho vô
vị, biết làm thế nào! Quả thật, hai vợ chồng mà sống với nhau êm đềm quá
không khéo lại giống sự êm đềm giữa hai người hàng xóm lành tính, và
người quá khích lại có dịp bô bô lên rằng êm đềm không hề bà con gì với
hạnh phúc, biết nói làm sao!
Nhưng ôi thôi, tôi lại nói chuyện lúc tôi đã là người lớn mất rồi. Lại nói chuyện vợ chồng cấm kỵ vô đây nữa!
Tôi sẽ quay lại chủ đề của cuốn sách này, quay lại ngay đây, tức là nói cái chuyện tôi hồi tám tuổi.
Chuyện
tôi sắp kể ra đây, khổ thay, cũng lại liên quan đến chuyện vợ chồng.
Nhưng bên cạnh cái khổ cũng có cái may, đây chỉ là trò chơi vợ chồng
thôi – cái trò mà đứa trẻ nào bằng tuổi tôi cũng rất thích chơi mặc dù
khi lớn lên thì chúng rất dè chừng.
Tôi và con Tí sún cạnh nhà tôi là một cặp.
Tôi là chồng, con Tí sún là vợ.
Con Tí sún không đẹp đẽ gì, người đen nhẻm, tóc xoăn tít vì suốt ngày chạy nhảy ngoài nắng, đã thế lại sún răng.
Nhưng
tôi sẵn sàng chấp nhận nó làm vợ tôi, chỉ vì nó thích tôi, tôi bảo gì
nó cũng nghe răm rắp. Thật lòng, tôi thích con Tủn hơn, vì con Tủn xinh
gái nhất xóm, lại có lúm đồng tiền. Nhưng tôi không cưới con Tủn bởi tôi
thấy nó cứ hay cặp kè với thằng Hải cò. Sau này tôi biết đó là cảm giác
ghen tuông, tất nhiên là ghen tuông theo kiểu trẻ con, còn lúc đó tôi
chỉ cảm thấy khó chịu thôi.
Và tôi đùng đùng cưới con
Tí sún, theo kiểu người lớn hay nói: cưới người yêu mình chứ không cưới
người mình yêu, nhất là khi người mình yêu không có vẻ gì là yêu mình!
Tôi
cưới con Tí sún chừng năm phút thì lập tức đẻ liền một lúc hai đứa con:
thằng Hải cò và con Tủn. Ghét hai đứa nó thì bắt chúng làm con vậy
thôi, chứ thằng Hải cò lớn hơn tôi một tuổi.
- Hải cò đâu?- Tôi kêu lớn.
- Dạ, ba gọi con. - Hải cò lon ton chạy tới.
Tôi ra oai:
- Rót cho ba miếng nước!
Thấy con Tủn che miệng cười khúc khích, Hải cò đâm bướng:
- Con đang học bài.
- Giờ này mà học bài hả? – Tôi quát ầm - Đồ lêu lổng!
Hải cò đưa tay ngoáy lỗ tai để nghe cho rõ:
- Học bài là lêu lổng?
- Chứ gì nữa! Không học bài làm bài gì hết! Con ngoan là phải chạy nhảy, trèo cây, tắm sông, đánh lộn!
Hải cò không ngờ vớ được một ông bố điên điên như thế, cười toét miệng:
- Vậy con đi đánh lộn đây!
Nói xong, nó co giò chạy mất.
Nhưng tôi không giận nó. Tôi đang khoái chí. Tôi tình cờ phát hiện ra cách làm cho cuộc sống bớt tẻ nhạt.
- Tủn! – Tôi hét.
- Dạ. Rót nước hả ba?
Tôi cười khảy:
- Mày đừng làm ra vẻ ta đây thông minh. *** hết khát rồi.
Tôi nói như trút giận:
-
*** là đứa chúa ghét mấy đứa con nít thông minh, tức là mấy đứa học ài
nhoáng một cái đã thuộc vanh vách! Hừm, làm như hay lắm!
Con Tủn không biết tôi muốn gì. Thấy tôi quát sùi bọt mép, nó sợ run:
- Dạ, con không thông minh. Con là đứa ko đần.
Tôi hả hê:
- Vậy con mới đúng là con ngoan của ba.
Tôi móc túi lấy ra một cây kẹo bé tẹo còn sót lại từ hôm qua:
- Đây, ba thưởng cho con.
Con Tủn ngơ ngác cầm lấy cây kẹo, không hiểu tại sao ko mà được thưởng nên không dám ăn.
Tôi
đang tính bảo con Tủn “Ăn đi con” thì thằng Hải cò từ bên ngoài xồng
xộc chạy vô, miệng thở hổn hển, làm như vừa đánh nhau thật.
- Con đi đánh lộn về đó hả con? – Tôi âu yếm hỏi.
- Dạ. - Hải cò phấn khởi – Con uýnh một lúc mười đứa luôn đó ba!
- Con thiệt là ngoan. – Tôi khen, và đưa mắt nhìn Hải cò từ đầu tới chân - Thế quần áo của con...
- Vẫn không sao ba à. - Hải cò hớn hở khoe – Con đập nhau với tụi nó mà quần áo vẫn lành lặn, thẳng thớm...
-
Đồ khốn! – Tôi quát lớn, không cho Hải cò nói hết câu – Đánh nhau mà
không rách áo, trầy chân, bầm mặt mà cũng gọi là đánh nhau hả?
Sự giận dữ bất ngờ của tôi làm Hải cò nghệt mặt một lúc. Nó chẳng biết phản ứng thế nào ngoài việc ấp a ấp úng:
- Dạ... dạ... ủa... ủa...
- Dạ dạ ủa ủa cái gì! Con thiệt là đứa hư hỏng! Con làm ba xấu hổ đến chết mất thôi!
Con Tí sún, vợ tôi, bắt đầu cảm thấy hoang mang trước lối dạy con của tôi:
- Ông à, con nó biết giữ gìn như thế là tốt rồi.
-
Bà thì biết cái gì! – Tôi nạt con Tí sún, nước miếng bay vèo vèo may mà
không trúng mặt nó – Đánh nhau chứ có phải đi dự tiệc đâu! Đánh nhau mà
quần áo sạch sẽ thế kia thì có nhục cho tổ tiên không kia chứ!
Tôi đấm ngực binh binh:
- Ôi, chẳng thà nó chém tôi một dao cho rồi! Con ơi là con! Mày ra đây mà giết ba đi này con!
Thấy tôi tru tréo ghê quá, con Tí sún nín khe.
Trong
khi thằng Hải cò cười hí hí thì con Tủn mặt đực ra như bị thằn lằn ị
trúng mặt. Nó không biết làm gì với cây kẹo trên tay, rằng nên nhét vào
túi áo hay bỏ vào miệng. Trông mặt nó hết sức lo lắng, có lẽ vì nó hoàn
toàn không biết được hành động nào mới không bị ông bố gàn dở kia liệt
vào loại “hư hỏng” hay tệ hơn, là “làm nhục tổ tiên”.
***
Tụi
bạn tôi chỉ ngạc nhiên hôm đầu tiên. Rồi như bất cứ một đứa trẻ chân
chính nào, tụi nó nhanh chóng cảm nhận được sự thú vị của trò chơi tuyệt
vời đó.
Hôm sau đến lượt thằng Hải cò và con Tủn đóng vai ba mẹ. Tôi và con Tí sún làm con.
Tối
hôm trước Hải cò chắc thao thức suốt đêm, chờ trời sáng. Sáng ra tôi
thấy mắt nó đỏ kè. Nếu hôm đó không phải là ngày chủ nhật, có lẽ Hải cò
sẽ bị sự nôn nóng đốt thành than trước khi cả bọn đi học về.
- Thằng cu Mùi đâu? - Hải cò oang oang, giọng rất chi là hào hứng.
Cu Mùi là tên ở nhà của tôi. Ba mẹ tôi gọi tôi như thế có lẽ do tôi sinh năm Mùi.
- Dạ. – Tôi ứng tiếng thưa.
- Con đem tập vở ra đây cho ba xem nào.
Tôi lôi cuốn tập nhét trong lưng quần, hồi hộp đưa cho Hải cò, bụng cố đoán xem nó định “dạy dỗ”tôi như thế nào.
Lật lật vài trang, Hải cò hét ầm:
- Cu Mùi!
Tôi lấm lét nhìn nó:
- Dạ.
Hải cò đập tay xuống bàn một cái rầm:
- Con học hành cách sao mà tập vở trắng tinh như thế hả?
Tôi chưa kịp đáp, nó thẳng tay ném cuốn tập qua cửa sổ, gầm gừ:
- Học với chả hành! Mày giữ gìn tập vở sạch sẽ như thế này mày không sợ thầy cô bảo ba mẹ mày không biết dạy con hả, thằng kia?
Tôi bị mắng như tát nước vào mặt mà ruột nở từng khúc. Tôi không ngờ Hải cò là một ông bố tuyệt vời đến thế.
Tôi hân hoan nhận lỗi:
- Thưa ba, lần này con trót dại. Lần sau con không dám giữ gìn tập vở kỹ lưỡng như vậy nữa.
Tôi nói, và đảo mắt nhìn quanh, thấy đằng góc nhà con Tủn và con Tí sún đưa tay bụm miệng cố nén cười.
-
Cái con nhóc sún răng kia! Cười cái gì! - Hải cò lừ mắt nhìn con Tí sún
– Mày nấu cơm xong chưa mà đứng đó nhe răng sún ra cười hả?
Con Tí sún lễ phép:
- Dạ, con đã dọn cơm rồi. Mời ba mẹ và anh Hai ăn cơm.
-
Mày có điên không vậy con! - Hải cò giơ hai tay lên trời - Đến giờ cơm
là ngồi vô ăn, chỉ có kẻ không được giáo dục đến nơi đến chốn mới làm
như vậy, hiểu chưa?
- - Dạ, chưa hiểu. – Con Tí sún thật thà - Chứ kẻ có giáo dục thì đến giờ cơm họ làm gì hả ba?
-
Họ đi chơi chứ làm gì. - Hải cò khoa tay như một diễn giả - Họ đi bơi,
họ chơi bi-da, họ câu cá, họ chơi rượt bắt hoặc đánh nhau, nói chung họ
có thể làm bất cứ chuyện gì để người khác phải đợi cơm, trừ cái chuỵên
hết sứ vô văn hoá là ngồi vô bàn ăn.
Con Tủn tỉnh bơ đế vô:
- Ba con nói đúng đó con. Chỉ có bọn hư hỏng mới ăn cơm đúng giờ thôi!
***

Lúc
đầu, tôi tưởng chỉ có mình tôi khoái cái trò điên điên này. Hoá ra đứa
nào cũng khoái. Trong bọn, con Tí sún là đứa hiền lành và chậm chạp nhất
nhưng qua đến ngày thứ 3, nó cũng kịp thích ứng với hoàn cảnh bằng cách
chỉnh thẳng Hải cò ra trận khi tới lượt nó làm mẹ.
2 lần 4 là mấy?
- Dạ, là 8.
Con Tí sún không quát tháo om sòm như tôi và Hải cò, nhưng mặt nó trông thật thiểu não:
- Sao lại là 8 hả con? Thật uổng công mẹ cho con ăn học!
Hải cò chớp mắt:
- Chứ là mấy?
- Là mấy cũng được nhưng không phải là 8.
- Mẹ ơi, theo bản cửu chương thì 2 lần 4 là 8.
- Mày là con vẹt hả? Bản cửu chương bảo gì mày nghe nấy là sao? Thế mày không có cái đầu à?
Hải cò sờ tay lên đầu, hối hận:
-
Con đúng là một đứa không có đầu óc. Lần sau con sẽ không nghe theo bất
cứ ai nữa, dù đó là bản cửu chương hay thầy cô giáo. Con hứa với mẹ con
sẽ tự suy cái đầu của con.
Câu nói của Hải cò được coi như tuyên bố
chung của cả bọn, kết thúc một thời kỳ tăm tối chỉ biết sống dựa vào sự
bảo ban của người khác. Ôi, cuộc sống kể từ lúc đó mới thật đáng sống
làm sao!
Nhưng như người ta thường nói “niềm vui ngắn
chẳng tày gang”: vào cái ngày Hải cò mang bộ mặt ủ ê đến gặp tôi, chúng
tôi chợt nhận ra cuộc sống vẫn xám xịt như thể xưa nay một năm vẫncó
tới bốn mùa đông.
- Mày sao thế? Mới bị ăn đòn à? – Tôi tò mò hỏi.
- Ừ. Vì cái tội dám bảo chỉ có đứa đần độn mới giữ gìn tập vở sạch sẽ.
Con Tí sún xuất hiện với bộ mặt thảm sầu:
- Còn mình bị ba mình phạt vì khăng khăng 3 lần 5 không phải là 15.
Con Tủn góp vào hai hàng nước mắt và tiếng thút thít:
- Còn mình thì mặc cho ba mẹ kêu khản cả cổ, mình nhất định không chạy về ăn trưa.
Tôi lướt mắt nhìn ba đứa bạn, lặng lẽ thở dài.
Tôi tập tành làm nhà cách mạng bé con, chán nản khi không thay đổi được thế giới, đã thế còn làm vạ lây cho người khác.
Cho nên tôi không ủ ê, không thảm sầu, không thút thít và rưng rưng hai hàng nước mắt.
Nỗi đau của tôi lặn vào bên trong. Nó sâu sắc hơn, ít nhất là bằng nỗi đau của ba đứa bạn cộng lại.
Vì ngày hôm qua tôi bị ăn đòn vì phạm cùng lúc cả ba tội trên kia.

Rốt cuộc, sau những thương tích tâm hồn lẫn
thể xác, chúng tôi buộc phải chấp nhận không nên nghĩ khác bản cửu
chương in ở đằng sau mỗi cuốn tập. Nếu muốn thay đổi chúng tôi đành phải
chờ đến lúc thành tài, tức là lúc đã trở thành những nhà toán học nổi
tiếng thế giới, lúc đó chúng tôi sẽ soạn một bản cửu chương theo ý mình.

Trong
khi chờ đợi (ôi, lâu quá!), tôi, Hải cò, con Tủn và con Tí sún buộc
phải đồng ý trong đớn đau rằng 2 lần 4 là 8, cũng như 3 lần 5 là 15.

Với
thái độ đầu hàng nhục nhã đó, chúng tôi nhanh chóng trở lại là những
đứa con ngoan trong mắt ba mẹ, nghĩa là coi chuyện giữ gìn tập vở là
thiêng liêng như giữ gìn con ngươi của mắt mình, cũng như buộc phải thừa
nhận rằng một đứa trẻ siêng học dứt khoát không phải là một đứa trẻ hư
hỏng.

Cuộc sống lại quay lại đường ray cũ kỹ của
nó và đời tôi lại có nguy cơ mòn mỏi theo nhịp sống đơn điệu kể từ khi
tôi được sinh ra.
Làm thế nào bây giờ nhỉ? Tôi nghĩ, nghĩ mãi, và nhờ thượng đế phù hộ cuối cùng tôi cũng nghĩ ra lối thoát.

-
Này, tụi mày! - Nhà cách mạng tập hợp đám tàn binh của mình lại - Kể từ
hôm nay, tụi mình không gọi con gà là con gà, con chim là con chim,
cuốn tập là cuốn tập, cây viết là cây viết nữa...
Con Tí sún ngẩn ngơ:
- Thế gọi bằng gì?
- Gọi bằng gì cũng được, miễn là không gọi như cũ!
Hải cò nheo mắt:
- Thế gọi cái nón là cuốn tập, cái đầu là cái chân được không?
- Được. - Tôi hừ mũi - Mày muốn gọi cái đầu là cái mông cũng được.
Con Tủn thắc mắc:
- Nhưng tại sao lại làm thế?
Năm
đó, tức vào năm tám tuổi, tôi chưa biết rằng trong công thức 5W mà
người phương Tây dùng như một công cụ để khám phá sự thật, gồm “What -
Who - Where - When - Why” mà người Việt chúng ta vẫn dịch là “Cái gì -
Ai - Ở đâu - Khi nào - Tại sao” thì câu hỏi “Tại sao” bao giờ cũng là
câu hỏi sâu sắc nhất, có tính bản chất nhất, và dĩ nhiên là khó trả lời
nhất. So với bốn câu hỏi còn lại, câu hỏi bắt đầu bằng hai chữ “Tại sao”
quan trọng hơn hẳn.
Hồi bé, hẳn là bạn cũng có hằng hà những câu hỏi “tại sao” khiến ba mẹ bạn vô cùng bối rối.
Tại sao khi mưa trời lại có sấm sét?
Tại sao tóc chỉ mọc ở trên đầu?
Tại sao chúng ta lại ăn Tết?
Tại sao đường lại ngọt còn muối thì mặn?
Tại sao máu có màu đỏ?
Tại sao con cò khi ngủ lại co một chân?
Tại sao đàn ông có vú?
Tại sao trái đất quay quanh mặt trời?
Chúng
ta, nói một cách chính xác là bọn nhóc tì chúng ta, đã đi từ thắc mắc
đơn giản nhất đến thắc mắc phức tạp nhất, trong đó có những câu hỏi mà
nếu không phải là một nhà khoa học giỏi giang thì không thể giải thích
thấu đáo được. Ba mẹ chúng ta hồi đó (chúng ta bây giờ đôi khi cũng vậy)
thường tìm cách lảng sang chuyện khác hoặc không nhịn được mà nổi khùng
lên với đám con cái chẳng qua vì họ tự giận mình không phải là nhà khoa
học giỏi giang đó thôi.
Nhưng đến những câu hỏi kiểu như “Tại sao
chúng ta được sinh ra?“, “Tại sao chúng ta phải sống?”, “Tại sao chúng
ta phải chết?”, thì các nhà khoa học cũng bó tay. Những thắc mắc lúc này
đã trở nên siêu hình và bắt đầu đặt chân vào lãnh vực của triết học.
Thái tử Tất Đạt Đa từng đi tìm lời giải đáp cho vấn nạn cơ bản này -
nhằm giải mã ý nghĩa của sự tồn tại, để cuối cùng trở thành một nhà khai
sáng thuộc loại vĩ đại bậc nhất thế giới dưới cái tên Thích Ca Mâu Ni.
Ôi,
tôi lại huyên thuyên nữa rồi. Nhưng tất cả cũng là do con Tí sún. Nó
hỏi tôi “tại sao” - một câu hỏi mang mầm mống triết học. Để nỗ lực trả
lời một câu hỏi mang mầm mống triết học, bất cứ ai cũng có thể trở thành
triết gia, cho dù người đó không cố ý và chỉ mới có tám tuổi.
Tôi thao thao, mặt đỏ gay:
-
Tại sao lại làm thế à? Tại vì tụi mình cần phải chứng tỏ tụi mình có
giá trị riêng. Tụi mình không thích tuân thủ theo sự sắp đặt của người
khác. Tại sao phải gọi con chó là con chó? Hừ, con chó là con chó, điều
đó chẳng có ý nghĩa gì hết. Nếu người đầu tiên gọi con chó là cái bàn ủi
thì bây giờ chúng ta cũng gọi nó là cái bàn ủi. Chỉ toàn là a dua thôi!
Thật là ko ngốc!
- Hay quá, cu Mùi! - Hải cò reo lên - Trong bọn,
cái bàn ủi nhà con Tủn là hung dữ nhất. Nếu con Tủn không xích cái bàn
ủi của nhà nó lại, thì dù *** có là chồng nó *** thề sẽ không bao giờ
bước chân qua nhà nó!
- Hải cò! - Con Tủn gầm gừ - Tôi nghĩ bạn nên khép cái cánh tay của bạn lại đi.
Hải cò dang tay ra và nhíu mày:
- Cánh tay này á?
Tôi cười:
- *** nghĩ con Tủn đang muốn nói đến cái miệng của mày thì đúng hơn.
- À, - Hải cò gục gặc đầu - Có nghĩa là từ nay chúng ta sẽ gọi cái miệng là cánh tay. Hay đấy!
oOo
Những
ngày đó, tốt nhất là bạn không nên bước vào thế giới của bọn tôi. Nếu
không, bạn sẽ có cảm giác bạn đang lạc vào một hành tinh khác.
Tôi nói thật đó. Vì chắc chắn bạn sẽ không thể hiểu những lời đối đáp như thế này:
- Tối rồi, *** về nhà đi chợ đây.
- Mẹ *** hứa sẽ mua cho *** một cái giếng mới vào ngày sinh nhật.
Dù
giàu tưởng tượng đến mấy, bạn cũng không tài nào hình dung được chúng
tôi có thể nói đi chợ thay cho đi ngủ, cũng như chiếc cặp bỗng nhiên
biến thành cái giếng một cách hồn nhiên.
Những bậc phụ huynh đáng
kính tất nhiên không thích thú gì với cái trò ăn nói lung tung này, nhất
là bọn tôi có vẻ như dần dần nhiễm những từ ngữ mới đến mức khi ba con
Tủn bảo nó tắt quạt máy thì nó lại tắt tivi, cũng như con Tí sún hàng
chục lần chạy ra đường chỉ để kiếm con Vện trong khi mẹ nó mỏi mòn chờ
nó mang cái bàn ủi vô.
Lúc đó, tôi cứ nghĩ đó là trò chơi trẻ con và
chỉ trẻ con mới nghĩ ra những trò kỳ thú như vậy. Chúng tôi muốn thay
đổi một cách gọi, thậm chí nếu được thì đặt tên lại cho cả thế giới, chỉ
với một mục đích hết sức tốt đẹp là làm cho thế giới mới mẻ, tinh khôi
như được sinh ra lần nữa. Chúng tôi đâu có cách nào khác khi chúng tôi
còn quá trẻ trong khi thế giới thì lại quá già. Vì vậy mà bọn nhóc chúng
tôi rất cần một thế giới non trẻ và giàu có của riêng mình.
Nhưng
khi tôi đã trở thành người lớn thì tôi phát hiện ra người lớn cũng rất
thích chơi trò này, tất nhiên với một mục đích hoàn toàn khác. Người ta
gọi hối lộ là tặng quà trên mức tình cảm, gọi những hành vi sai trái là
thiếu tinh thần trách nhiệm, gọi tham ô là thất thoát gây hậu quả nghiêm
trọng, vân vân và vân vân. Mục đích của sự đánh tráo khái niệm này là
đẩy vô chỗ mù mờ những gì đang vô cùng sáng rõ, với cách thức điển hình
là dùng một cụm từ phức tạp và có thể hiểu sao cũng được để gọi một sự
việc mà người ta hoàn toàn có thể gọi đích danh bằng một từ ngắn gọn,
đơn giản và minh bạch đến mức dù muốn cũng không ai có thể hiểu khác đi.
Cứ theo cung cách đáng ngại này một ngày nào đó rất có thể người ta sẽ
phát giải Nobel vật lý cho người nào có khả năng gây ra một lực tác động
có chủ ý khiến vật chất chuyển động từ vị trí này sang vị trí khác mà
khách thể không hề hay biết trong khi cái cụm từ mỹ miều, sang trọng đó
thực ra là để chỉ tên móc túi.

Bọn trẻ chúng tôi ngây thơ và trong sáng hơn nhiều.
Nhưng cũng vì vậy mà chúng tôi phải trả giá.
Đây là tai nạn của Hải cò.
Cô giáo kêu nó đọc một đoạn văn trong sách tập đọc.
- Em lấy sách ra! - Cô giáo bảo và nó thản nhiên cầm lên cuốn sách toán.
- Đâu phải cuốn này! - Cô giáo sửng sốt - Em không đem theo sách tập đọc à? Thế cuốn tập của em đâu. Em có chép bài không đấy?
Hải cò lúng túng lôi cái nón vải nhét trong túi quần ra, đặt lên bàn.
- Em đùa đấy à! - Cô giáo đứng phắt dậy, mặt đỏ gay - Em theo cô lên văn phòng gặp thầy hiệu trưởng ngay!
- Thưa cô, thầy hiệu trưởng hôm nay không đi học. Hôm qua thầy hiệu trưởng đánh nhau với em, sáng nay còn nằm rên hừ hừ ở nhà ạ.
Thầy
hiệu trưởng trong tâm trí Hải cò tất nhiên là tôi - thằng cu Mùi. Chiều
hôm qua tôi nện nhau với nó thật (chỉ vì giành nhau xem đứa nào được
làm cha đứa nào trước) và đến tối thì tôi lên cơn sốt, vì nguyên nhân gì
chỉ có trời mới biết nhưng Hải cò huênh hoang là nó đánh tôi nằm bẹp.
Trong
thế giới vừa được đặt tên lại của bọn tôi, Hải cò là cảnh sát trưởng,
con Tủn là tiếp viên hàng không, con Tí sún là nàng Bạch Tuyết, còn tôi
là thầy hiệu trưởng. Những cái tên này do chúng tôi tự chọn, theo nguyện
vọng thầm kín của mỗi đứa.
Những ngày tươi đẹp trước khi Hải cò bị nạn, thế giới của bọn tôi đầy ắp những âm thanh hoan hỉ như thế này:
- Thầy hiệu trưởng, hôm nay tôi làm mẹ, thầy hiệu trưởng làm con nhé?
- Mày nhai chóp chép cái gì trong cánh tay vậy, cảnh sát trưởng? Ăn vụng hả?
- Bạch Tuyết, đứng xê ra xa chút đi! Tối hôm qua trong lúc đi chợ con có đái dầm không mà ba nghe khai rình thế?
- Tiếp viên hàng không, bạn mới mua cuốn tập mới hả? Đưa đây đội thử chút coi!
Các
bạn cũng biết rồi đó, bọn tôi đặt cho cái nón cái tên mới là cuốn tập,
tivi là quạt máy, đi ngủ là đi chợ. Và cũng thật là tuyệt khi bọn tôi
gọi môn toán là môn tập đọc, lịch sử là tập viết, môn đạo đức là tập vẽ,
và hằng hà những cuộc cách tân táo bạo khác.
Nhưng tất cả đều không nguy hiểm bằng gọi cu Mùi bằng thầy hiệu trưởng.

Rất
may là thầy hiệu trưởng thật sau hàng giờ thẩm vấn cảnh sát trưởng đã
hiểu ra thầy hiệu trưởng bị Hải cò đánh cho nằm bẹp không phải là thầy,
và tuy thầy không coi đó là sự xúc phạm nhưng sau giờ phút đen tối đó
của lịch sử, con chó đã trở lại là con chó, thằng cu Mùi trở lại là
thằng cu Mùi, có nghĩa là chúng tôi không được phép định nghĩa lại thế
giới một lần nữa theo cách mà người lớn còn lâu mới nghĩ ra.

Họ cấm chúng tôi có thể vì họ ghen tị chăng?

Chú Nhiên yêu cô Linh.
Họ là một cặp.

Tôi hỏi chú Nhiên “Tại sao chú yêu cô Linh?” thì chú không trả lời được, và sự bối rối của chú làm tôi rất ngạc nhiên.

Sau
này, khi đã biết đến mối tình đầu thứ tám thì tôi mới hiểu rằng cắt
nghĩa tại sao ta không yêu một người nào đó dễ dàng hơn rất nhiều so với
việc giải thích tại sao ta yêu họ.

Người ta nói
đàn ông sẵn sàng cưới một cô gái chỉ vì một chiếc cằm xinh nhưng phụ nữ
không bao giờ lấy đàn ông chỉ vì một cặp đùi đẹp. Điều đó không đúng. Cả
đàn ông lẫn phụ nữ không ai lấy người kia chỉ vì một bộ phận nếu anh ta
(hay cô ta) thực sự tin rằng lấy một người có nghĩa là cuộc đời mình bị
cột chặt vào người đó bằng sợi xích vững chắc của số phận.

Chiếc
cằm xinh hay đôi mắt đẹp khiến người đối diện chú ý nhưng nó chỉ đóng
vai trò soi đường như ánh đèn pin trong tay người dẫn chỗ trong rạp hát.
Khi tấm màn nhung đã kéo lên, đèn folo rọi xuống và những nhân vật đã
xuất hiện trên sân khấu, lúc đó cuộc phiêu lưu tâm hồn mới thực sự bắt
đầu và tùy theo vở diễn hấp dẫn hay nhạt nhẽo mà chúng ta sẽ quyết định
ngồi lại đến phút chót hay bỏ về nửa chừng.

Tình
yêu cũng vậy, ấn tượng bề ngoài rất đáng kể nhưng đáng kể hơn nữa là vẻ
bề ngoài đó có đang cất giấu điều gì đáng kể ở đằng sau nó hay không.

Ôi, tôi đang vung vít gì thế này?
Tôi đang nói chuyện chú Nhiên.
Chú Nhiên yêu cô Linh.
Họ là một cặp.
Một cặp hoàn toàn khác với tôi và con Tí sún hay thằng Hải cò và con Tủn.
Cái khác dễ thấy nhất là họ sắp cưới nhau.
Họ sắp là vợ chồng. Vợ chồng thật.
Bọn tôi thì còn khuya.
Tôi
không biết cảnh sát trưởng khi lớn lên có cưới tiếp viên hàng không làm
vợ hay không, nhưng thầy hiệu trưởng chắc chắn không dại gì rinh nàng
Bạch Tuyết về nhà.

Sở dĩ con Tí sún nằm ngoài kế
hoạch hôn nhân của tôi (nếu tôi thực sự có kế hoạch lấy vợ vào lúc tám
tuổi) chỉ bởi một lý do đơn giản: con Tí sún là đứa con gái nấu ăn kém
nhất trong những đứa con gái mà tôi từng biết và sẽ biết.

Như
đã nói, tôi ăn uống chẳng cầu kỳ gì. Tôi chẳng buồn quan tâm đến thành
phần dinh dưỡng của món ăn. Rất lâu về sau này, khi tuổi tác ngày càng
chất chồng và cơ thể tôi bắt đầu chống lại tôi, tôi mới bắt đầu để ý có
bao nhiêu phần trăm proteine, cholesterol, glucide, lipide trong cái thứ
mà mình sắp tống vào dạ dày chứ hồi tôi tám tuổi chất béo đối với tôi
cũng có giá trị ngang chất xơ, còn đạm và đường hiển nhiên là một.

Hồi
đó, tôi chỉ thích có ba món: mì gói, mì gói và dĩ nhiên mì gói. Là cái
thứ mà nếu bắt gặp tôi ôm trong người thế nào mẹ tôi cũng giằng khỏi tay
tôi, kể cả bằng biện pháp bạo lực hoàn toàn trái với bản tính hiền lành
của bà.

Tóm lại, muốn ăn mì gói tôi phải trốn
qua nhà con Tí sún, nhờ nó nấu giùm. Gọi nấu mì là gọi cho oai, chứ thực
ra chỉ là nấu một ấm nước sôi. Con Tí sún chỉ bỏ mì vô tô, sau đó bỏ
thêm các bịch gia vị có sẵn rồi chế nước sôi vào.

Có
lẽ trên đời không có món ăn nào dễ nấu như mì gói. Dễ đến mức so với
nó, tráng một quả trứng bỗng hóa thành phức tạp ngang với việc phóng phi
thuyền lên mặt trăng. Vậy mà con Tí sún chưa bao giờ nấu được một tô mì
ra hồn trong suốt cuộc đời mình, nếu như cuộc đời nó chỉ tính đến tuổi
lên

Tô mì hôm thì khô không khốc, hôm thì nước
nhiều đến mức tôi có cảm giác nếu con Tí sún không muốn dìm chết một kẻ
thù vô hình nào đó vừa sẩy chân rớt vào trong tô thì hẳn là nó muốn trả
thù tôi về những lời quát tháo lúc tôi làm chồng nó cách đó mấy ngày.

Cũng có lúc con Tí sún gặp hên chế nước sôi vừa phải, nhưng những lúc hiếm hoi như vậy bao giờ nó cũng quên bỏ gia vị vô tô mì.

Vì
tất cả những lẽ đó, tôi chỉ cho phép con Tí sún nấu mì giùm tôi tổng
cộng ba lần. Tới lần thứ tư thì tôi gắt (dù lúc này chúng tôi không chơi
trò vợ chồng nhưng con Tí sún vẫn ngoan ngoãn nghe lời tôi):
- Mày xê ra! Đưa ấm nước sôi đây, tự *** làm!

oOo

Khi tôi được chín tuổi thì mẹ tôi sinh em bé.

Khi tôi mười bảy tuổi thì em gái tôi lên tám, bằng tuổi con Tí sún lúc tôi gắt nó “xê ra”.

Tám tuổi, em gái tôi đã biết nấu cơm, kho cá, quét nhà, rửa chén và biết làm thuần thục hàng đống thứ tội nợ khác.

Mẹ tôi bảo:
-
Con gái là phải biết làm mọi thứ. Mai mốt con lớn lên, con đi lấy
chồng, nhìn con khéo léo hay vụng về, người ta sẽ biết mẹ dạy con như
thế nào.

Mẹ tôi nói giống như người phương Tây
sáng tác ngạn ngữ. Người Pháp nói “Bạn hãy cho tôi biết bạn đọc sách gì,
tôi sẽ nói bạn là người như thế nào!”. Câu nói của mẹ tôi cũng đại ý
như thế “Bạn hãy cho tôi biết con gái bạn làm việc nhà như thế nào, tôi
sẽ nói bạn là ai!”.

Đó là cách suy nghĩ của mẹ
tôi, cũng là cách suy nghĩ của mọi bà mẹ Việt Nam truyền thống. Căn cứ
theo cách đánh giá này thì rõ ràng mẹ con Tí sún không hề dạy nó bữa
nào.

Mà sự thật là như vậy. Mẹ con Tí sún không hề dạy con.
Mẹ nó mất ngay khi nó vừa chào đời. Người ta bảo mẹ nó bị băng huyết.

Con Tí sún là đứa mồ côi mẹ và nó chỉ có một con đường duy nhất là học cách nấu ăn dở tệ từ ba nó.

Tất
nhiên vào lúc tám tuổi, tôi chưa có em gái và mẹ tôi chưa có dịp thốt
ra những lời vàng ngọc như vậy. Nhưng ngay lúc đó, tôi đã cương quyết sẽ
không lấy con Tí sún làm vợ, cho dù hai đứa chắc chắn sẽ cùng lớn lên
cạnh nhau từ tuổi ấu thơ đến lúc mỗi đứa phải lập gia đình. Chơi trò vợ
chồng và sinh ra thằng Hải cò và con Tủn để mắng cho sướng miệng thì
được. Còn trở thành vợ chồng thật thì không bao giờ.

Tiêu
chuẩn người bạn đời của tôi lúc đó chẳng lấy gì làm cao. Chỉ có một
tiêu chuẩn be bé thôi: Phải biết nấu mì gói cho tôi ăn. Thế mà tiêu
chuẩn bé như con kiến đó, con Tí sún cũng chẳng đáp ứng được.

Khi đọc tới chỗ này, chắc bạn sẽ mỉm cười: Ối giời, chuyện trẻ con!

Nhưng
không phải đâu. Khi lớn lên, tôi vẫn thấy chuyện nấu nướng khá là quan
trọng trong đời sống vợ chồng. Tất nhiên chuyện nội trợ chẳng đóng vai
trò gì đáng kể trong quá trình yêu nhau giữa một chàng trai và một cô
gái. Từ trước đến nay, có hàng ngàn cuốn tiểu thuyết Đông Tây kim cổ
viết về đề tài tình yêu, nhưng chẳng có cuốn nào đề cập đến một mối tình
trong đó chàng yêu nàng vì tài làm bếp hoặc chàng bỏ rơi nàng vì món
súp nàng nấu quá mặn cả. Romeo bất chấp sự hiềm khích giữa hai dòng họ
để đeo đuổi Juliet chắc chắn không phải vì món chả cá của cô ta. Điều đó
chẳng có gì sai, vì các nhà văn viết chuyện ái tình chứ đâu có viết
chuyện hôn nhân. Do đó tôi vẫn tin rằng mối tình Romeo và Juliet sở dĩ
trở nên tuyệt đẹp bởi cả hai đã chết trước khi họ kịp lấy nhau và nàng
Juliet chưa có dịp nấu mì gói cho Romeo.

Bạn ngẫm
mà xem: Có phải trên thực tế, cho đến khi rước được người đẹp về nhà
các chàng trai gần như không có lấy mảy may cơ hội để đánh giá tài bếp
núc của người bạn đời tương lai?

Chỗ này cần nói
rõ để tránh gây hiểu lầm: Đó là do các chàng trai không quan tâm chứ
không phải các cô gái cố tình giấu giếm. Đang tắm mình trong bầu không
khí lãng mạn của những ngày tháng yêu đương thì cái ăn rõ ràng chỉ là
chuyện thứ yếu, thậm chí còn bị xếp vào phạm trù phàm tục. Yêu dứt khoát
phải thơ mộng hơn ăn, như trái tim nhất định phải cao quí hơn dạ dày.
Trương Chi thời xưa chắc từng nghĩ thế và Trương Chi thời nay cũng không
nghĩ khác.

Rồi bạn hãy ngẫm tiếp: Có phải khi
yêu nhau chàng vẫn thích dẫn nàng đi ăn ở ngoài? Nhiều tiền thì vào nhà
hàng sang trọng hoặc khu ăn uống ở các plaza, ít tiền thì vào các quán
ăn bình dân, ít tiền hơn cả ít tiền thì ra ngoài lề đường ngồi lai rai
nghêu sò ốc hến. Còn hôm nào rỗng túi thì chàng quyết nằm bẹp ở nhà, với
lý do hết sức cao cả “Hôm nay anh bận việc cơ quan”. Chẳng chàng trai
nào nghĩ đến chuyện rủ người đẹp về nhà bắt nàng nấu cho mình ăn. Các
chàng đều nghĩ, rất tự trọng: Ăn là cái quái gì mà quan trọng thế! Người
đàng hoàng yêu nhau bằng thị giác, thính giác, khứu giác và xúc giác,
chỉ có bọn phàm phu lỗ mãng mới yêu nhau bằng vị giác!

Các
chàng nghĩ đúng quá, và chẳng chàng trai nào buồn khảo sát tài nấu
nướng của kẻ sắp phụ trách khâu ẩm thực cho suốt quãng đời còn lại của
mình.

Mãi đến khi tấm lưới hôn nhân đã giăng ra,
người đàn ông khốn khổ đó mới phát hiện lãnh vực mà chàng chẳng mấy chú ý
khi yêu nhau lại là lãnh vực mà chàng phải chạm trán hàng ngày khi lấy
nhau.

Khoa nấu nướng vốn xa lạ với đời sống tình
yêu lại trở nên mật thiết với đời sống vợ chồng. Tài nội trợ của nàng
chưa bao giờ được đếm xỉa đến trong những tiêu chuẩn kết bạn của chàng
bỗng nhiên nổi lên như một yếu tố hàng đầu trong việc góp phần vào việc
củng cố hay làm tan nát gia đình.

Vào một ngày có
lẽ là không xa lắm, chàng đau khổ nhận ra chàng phải đối diện với cái
bàn ăn trong nhà mỗi ngày tới những ba lần. Nàng có biết nấu mì gói hay
không, cái chuyện vặt đó bây giờ bỗng trở thành thiết thân, thường trực
và đáng đem ra chì chiết nhau hơn bao giờ hết.
Con Tí sún nấu mì gói
cho tôi ba lần tôi đã không chịu nổi (nó nấu một món để người ta ghê tởm
mì gói thì đúng hơn), thế còn bạn, bạn có cam tâm chịu đựng hoàn cảnh
tương tự - không chỉ ba lần hay ba chục lần mà cho đến mãn đời?

Nếu
bạn thành thực trả lời rằng “không” thì ắt bạn sẽ đồng ý với tôi rằng
hạnh phúc đôi khi tan vỡ không hẳn do sự thiếu chung thủy hay do xung
đột về tính cách, nó hoàn toàn có thể bắt koồn từ bàn ăn, thậm chí từ
một chén nước mắm!

Đó là những gì tôi nghiền ngẫm
và đúc kết vào lúc tôi bốn mươi tuổi hay hơn một chút, tức là lúc tôi
đã đủ trưởng thành để dành cho những nhu cầu tầm thường của thể xác một
mối quan tâm ngang với những nhu cầu cao quý của tâm hồn và sẵn sàng coi
trọng cả hai.

Một thời gian sau nữa, tức là vào
lúc tôi viết cuốn sách này, tôi trưởng thành thêm một bậc khi phát hiện
ra những gì tôi nói huyên thuyên nãy giờ về mối quan hệ keo sơn giữa nấu
nướng và hạnh phúc, giữa phòng ăn và phòng ngủ thực ra chẳng có gì
nghiêm trọng hết.

Bởi một lý do hết sức đơn giản:
nấu nướng là lãnh vực hoàn toàn có thể học hỏi và tự hoàn thiện mỗi
ngày - dĩ nhiên với điều kiện người vợ quyết tâm hoàn thiện để giữ không
cho chồng mình sa vào cái bếp của một người đàn bà khác.

Thú
thực là tôi hết sức xúc động về phát hiện muộn màng đó, có lẽ không kém
gì nỗi xúc động của Newton lúc ông phát hiện khi quả táo rơi thì nó rơi
trúng đầu mình chứ không rơi trúng đầu của người ngồi cách đó một cây
số hay rơi ngược trở lên ngọn cây.

Những khám phá
vĩ đại trong cuộc sống xưa nay đều giản dị như vậy. Nhưng khám phá của
tôi vĩ đại nhất ở chỗ nó giúp cho các bà các cô lâu nay vẫn mặc cảm và
lo lắng về tài làm bếp của mình từ giờ trở đi đã có thể ăn ngon ngủ yên.
oOo

Tóm
lại, nếu dùng ánh sáng thông thái của hiện tại để soi rọi lại quá khứ
thì việc tôi quyết định không lấy con Tí sún làm vợ có thể gọi là một
quyết định sai lầm. Bởi vì cho đến bây giờ, sau rất nhiều năm vợ chồng
con Tí sún sống với nhau mà vẫn chưa tan vỡ, thậm chí còn đẻ sòn sòn mỗi
năm một đứa, tôi buộc phải kết luận rằng nó đã cải thiện được khả năng
làm bếp của mình và rất có thể nó đã trở thành người nấu mì gói ngon
nhất thế giới cũng nên.

Sai lầm của tôi còn ở chỗ
này: nếu đã khắc phục được sự vụng về xảy ra trong khu vực bếp núc, con
Tí sún xứng đáng được coi là mẫu người vợ lý tưởng cho bất cứ chàng
trai khó tính nào.

Con Tí sún tất nhiên rất siêng
năng, rất chịu khó, rất yêu chồng. Nhưng siêng năng, chịu khó và yêu
chồng thì trên đời này có hàng mớ. Phẩm chất cao quý nhất, cao quý tột
bậc của nó - cũng là phẩm chất khiến nó có giá trị hơn một người vợ là
nó biết nói khi cần nói, biết im khi cần im, một đức tính hiếm hoi nơi
phụ nữ thông thường.

Sở dĩ tôi nói như vậy vì khi
sống đến từng này tuổi rồi tôi đã chứng kiến không ít những người vợ
luôn luôn nói khi cần im và luôn luôn im khi cần nói, đại khái giống như
một chiếc tivi bị hỏng volume.

Đôi khi bạn bảo
“im” thì vợ bạn không những không im mà còn quát to hơn, đến mức có cảm
giác mọi chiếc tàu ngoài Thái Bình Dương đều nghe thấy. Lúc đó, người
phải im chính là bạn.

Không biết các bạn thế nào
chứ tôi thì tôi từng có trong nhà một chiếc tivi cũ kỹ (do bố vợ hụt
tặng tôi lúc tôi đồng ý không tiếp tục theo đuổi con gái ông), đó là
chiếc tivi cà tàng đến mức tôi phải vung nắm đấm nện thình thình thì nó
mới chịu nói, và khi muốn tắt thì tôi phải nện cật lực thêm một hồi nữa,
cho đến lúc hai bàn tay đỏ nhừ như vừa bước ra khỏi sàn đấu quyền Anh.

Con
Tí sún không có chút gì giống như vậy. Nếu không coi lối ví von sau đây
là bất nhã thì con Tí sún là một chiếc tivi mà khách tiêu dùng nào cũng
ao ước. Nó chỉ thua chiếc tivi thật ở chỗ nó không biết ca hát, không
biết dự báo thời tiết lẫn bình luận thể thao, cũng không biết tổ chức
các trò chơi có thưởng, nhưng nó hơn xa chiếc tivi ở khía cạnh trung
thực: màu sắc trung thực, tâm hồn trung thực, lời ăn tiếng nói cũng
trung thực, nhất là volume không bao giờ bị hỏng, hoặc nếu không thể
không hỏng theo thời gian thì đó là bộ phận chỉ hỏng cuối cùng sau những
bộ phận khác.

Ngay hồi tám tuổi, chỉ giả vờ chơi trò vợ chồng thôi, phẩm chất đó nơi con Tí sún đã sớm bộc lộ rồi.
Tiếc là tôi không để ý. Lúc đó tôi chỉ quan tâm đến những gì thuộc về vật chất tầm thường.
Mì gói đã hại tôi.

oOo

Tôi lại nói chuyện chú Nhiên và cô Linh.
Chú
Nhiên không giải thích được tại sao chú yêu cô Linh và sắp sửa lấy cô
Linh làm vợ. Nhưng điều đó không ngăn cản chú gửi tin nhắn cho cô Linh
mỗi ngày.

Chú gửi tin nhắn bằng chiếc điện thoại
di động be bé, và một trong những lý do khiến tôi ngày nào cũng mong chú
đến chơi là để được nghịch chiếc điện thoại của chú.

Nói cho công bằng, không chỉ tôi mong gặp chú mà chú cũng mong gặp tôi. Chỉ vì tôi hay hỏi chú về cô Linh.
Tôi
hỏi mười câu, chú chỉ trả lời suôn sẻ được năm câu. Năm câu còn lại,
chú không trả lời được, chú chỉ cười khà khà. Nhưng trông chú có vẻ
thích thế.

Một lần, tôi đọc thấy chú nhắn cho cô Linh:
“Chiều nay chúng ta đi dạo một chút chăng? Buồn ơi là sầu!”
Tôi thấy tin nhắn đó hay hay (tại sao hay hay thì tôi cũng không rõ), liền vội vàng chạy qua nhà con Tí sún:
- Mày có điện thoại di động không?
Con Tí sún bảo “không”. Tôi chạy qua nhà con Tủn:
- Mày có điện thoại di động không?
- Mình không có nhưng mẹ mình có.
Tôi mừng rơn:
- Lát nữa mày mượn mẹ mày chiếc điện thoại đi. Ăn trưa xong, *** sẽ nhắn tin cho mày.
Con Tủn khoái lắm. Xưa nay chưa có ai nhắn tin cho nó bao giờ.
Hôm
đó, trước khi làm cái chuyện chán ngắt là ngủ trưa, tôi kịp mượn điện
thoại của chú Nhiên gửi mẩu tin đó vào điện thoại của con Tủn (đúng ra
là của mẹ con Tủn).
Chiều, tôi học bài qua quít rồi lén ba mẹ vù ra cổng, đứng ngó qua nhà nó.

Tôi đứng vẩn vơ một hồi, thấy con Tủn trong nhà đi ra. Nó cũng ngó qua nhà tôi.

Hì
hì, sau đó không nói thì ai cũng biết là tôi và con Tủn đã hớn hở đi
dạo một chút với nhau. Chẳng đi đâu xa. Chỉ là loanh quanh sau hè nhà
hàng xóm rồi ra đứng cạnh ao rau muống bên hông nhà thằng Hải cò nhìn
châu chấu nhảy tới nhảy lui, chốc chốc lại lấy tay vỗ vào đùi bem bép vì
bị muỗi chích. Nhưng như vậy cũng đã thích thú lắm. Y như người lớn.
Một chuyện hẹn hò.

Mấy hôm sau, tôi lại nhắn cho con Tủn một tin nhắn mới. Cũng cóp từ mẩu tin chú Nhiên gửi cô Linh:
“Chiều nay chúng ta lai rai một chút chăng? Buồn ơi là sầu!”
Và
chiều đó hai đứa tôi đã lai rai một chút ở quán bà Hai Đọt. Tôi ăn cắp
tiền của mẹ tôi để đãi con Tủn ăn chè đậu đỏ bánh lọt. Tôi mất tiền vì
con Tủn nhưng tôi không tiếc. Đời thế mới vui.
Nhưng đời chỉ vui được có hai lần. Tới lần thứ ba thì tôi gặp nạn.
Mẩu tin mới nhất của chú Nhiên đã hại tôi. Tôi háo hức nhắn cho con Tủn:
“Chiều nay chúng ta lên giường một chút chăng? Buồn ơi là sầu!”
Dĩ nhiên một chú bé tám tuổi thì không thể hiểu nội dung thực sự của mẩu tin quái ác đó.
Chiều, tôi lại ra đứng trước cổng ngó mông qua nhà con Tủn thấp thỏm chờ đợi theo thói quen.
Một lát, trong nhà nó có người đi ra. Lần này không phải con Tủn, mà là mẹ nó. Bà đi xăm xăm sang nhà tôi.
Kết quả: chiều đó chỉ có mình tôi lên giường.
Tôi leo lên giường nằm sấp xuống cho ba tôi đét roi vào mông.
Chỉ vì cái tội mà thực ra tôi không hề mắc phải: Mới nứt mắt đã bày đặt lăng nhăng.
Buồn ơi là sầu!

Bạn đọc thân mến của tôi, khi các bạn đọc
tới dòng chữ này thì thú thật tôi vẫn còn nuôi trong lòng một bí mật.
Chắc các bạn cũng thấy cuốn sách mà tôi đang viết và các bạn đang đọc
không hề giống bất cứ cuốn sách nào tôi đã từng viết và các bạn đã từng
đọc trước đây.
Tôi đã định giữ kín bí mật này, kể cả khi cuốn sách đã
kết thúc và nhà xuất bản đã in ra. Nhưng vì các bạn đã kiên nhẫn đọc
tới đây, đã nộp cho cuốn sách một khoảng thời gian như người ta nộp tiền
cho Cục thuế thì tôi thấy các bạn không có lý do gì không được hưởng
quyền được thông tin về tác phẩm mà các bạn đã bỏ tiền ra mua và bỏ thì
giờ ra đọc.

Sẵn đây, tôi tiết lộ luôn: thực ra cái tôi đang viết không phải là một cuốn tiểu thuyết.

Thực
tế đây là một bản tham luận mà tôi định sẽ trình bày trong cuộc hội
thảo Trẻ em như một thế giới do Ủy ban UNESCO tại Việt Nam phối hợp với
Bộ giáo dục tổ chức, với sự góp mặt của các nhà nghiên cứu giáo dục, các
chuyên gia tư vấn tâm lý, các nhà báo phụ trách mảng học đường và giáo
dục gia đình, cuối cùng là các nhà văn viết cho trẻ em.

Tất
nhiên đây là bản tham luận sẽ không bao giờ được đọc trên diễn đàn,
thậm chí không được gửi tới cuộc hội thảo theo đúng kế hoạch trước đó.
Lý do tại sao thì tôi sẽ nói sau.

Mà thôi, tôi nói ngay đây.
Có nhiều lý do.
Mỗi lý do mang một hình hài cụ thể.
Lý do đầu tiên mang hình hài của thằng Hải cò.
Gọi thằng Hải cò là gọi theo thói quen, gọi theo cách tôi vẫn gọi nó vào cái thời chúng tôi tám tuổi.
Bây
giờ, đúng ra tôi phải gọi Hải cò là ông Hải cò. Như vậy cho nó lịch sự.
Vì Hải cò bây giờ đã nhiều tuổi lắm rồi, đại khái bằng cái mức 8 tuổi
nhân cho 6, tức là khoảng trên dưới 50, nếu chúng ta vẫn quyết tin theo
bản cửu chương.
Hải cò đột ngột đến thăm tôi vào một chiều mưa gió, nhưng cuộc gặp gỡ không được lãng mạn như trong nhạc Tô Vũ.
Hải cò kéo ghế thả người rơi đánh phịch, hỏi độp ngay:
- Nghe nói cậu đang viết một bài gì đó về tụi mình hồi còn bé phải không?
- Ủa, sao cậu biết? - Tôi dựng mắt lên.
- Cậu không cần biết tại sao tôi biết. Cậu chỉ cần trả lời là có chuyện đó không.
Giọng Hải cò rất giống giọng của một quan tòa, mặc dù tôi biết nó đang là giám đốc một công ty không liên quan gì đến pháp luật.
- Ờ, ờ... có. - Tôi dè dặt đáp.
- Có thật à?
Hải cò chồm người tới trước và reo lên, cứ như thể nó vừa bắt quả tang tôi đang làm chuyện gì phạm pháp.
Tôi liếm môi:
- Đó chỉ là một bản tham luận...
Hải cò cắt ngang:
- Nó là bản tham luận hay không phải bản tham luận, điều đó không quan trọng. Tôi chỉ quan tâm cậu viết cái quái gì trong đó...
Hải cò rặt một giọng gây hấn. Tôi nhìn chăm chăm vào mặt nó, cảm giác nó đã biết tôi viết những gì về nó.
- Thì những chuyện vụn vặt của tụi mình hồi nhỏ...
Tôi lấy giọng êm ái, cố nhấn mạnh từ “vụn vặt” để trấn an thằng bạn cũ.
Bằng ánh mắt cảnh giác, Hải cò nhìn tôi một lúc, rồi nó đột ngột chìa tay ra:
- Cậu đưa tôi xem thử nào.
Thoạt
đầu tôi đã định từ chối nhưng rồi nhận thấy làm thế càng khiến Hải cò
nghi ngờ và cuối cùng tôi cũng không thoát được nó, bèn rút ngăn kéo lấy
xấp bản thảo thảy lên bàn:
- Cậu đọc đi! Chẳng có gì nghiêm trọng cả.
Tôi tặc lưỡi nói thêm, cố tình xoáy vào khía cạnh tình cảm:
- Chỉ là những kỷ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ.
Hải
cò không bị những mỹ từ của tôi đánh lừa. Nó thận trọng lật từng trang
bản thảo và nhìn cái cách nó săm soi từng con chữ, tôi có cảm giác không
phải nó đọc mà nó đang sục sạo dò tìm.
Thỉnh thoảng nó lại giật nảy trên chỗ ngồi:
- Chà chà, đánh lộn đánh lạo! Không ổn rồi!
- Úi chà! Không thể như thế được! Giám đốc một công ty lớn không thể dạy con theo kiểu bá láp như thế này được.
Tôi lo lắng:
- Kiểu gì?
Hải cò đập tay lên bàn đánh chát:
-
“Mày giữ gìn tập vở sạch sẽ như thế này mày không sợ thầy cô bảo ba mẹ
mày không biết dạy con hả thằng kia?”. Hừ, một giám đốc thì không đời
nào quát con như thế! Đây nữa! - Hải cò gí mạnh ngón tay vô trang giấy
như đang cố đè bẹp một con ruồi - “Đến giờ cơm là ngồi vô ăn, chỉ có kẻ
không được giáo dục đến nơi đến chốn mới làm như vậy!”...
Nó giơ hai tay lên trời:
- Ối trời ơi! Cậu muốn giết tôi hả, Mùi?
Hải cò bỏ chữ “cu” trước tên tôi nhưng hắn vẫn quát tôi như quát một thằng cu.
- Đây chỉ là chuyện hồi nhỏ. Hồi tụi mình mới tám tuổi. - Tôi phân trần bằng cả giọng nói lẫn vẻ mặt.
-
Tám tuổi cũng thế. - Mặt Hải cò đỏ gay - Giám đốc một công ty lớn thì
không thể ăn nói như thế hồi tám tuổi. Các đối tác sẽ nghĩ gì về tôi nếu
biết hồi bé tôi là một đứa hư hỏng.
- Mình không nghĩ như vậy là hư hỏng.
- Đó là ý nghĩ của cậu...
- Nhưng mình có bịa đâu. Mình ghi lại những gì cậu đã nói hồi tám tuổi. Hồi đó...
-
Hồi đó là hồi đó. Bây giờ là bây giờ. Tám tuổi thì con người ta làm bao
nhiêu là chuyện ngốc nghếch. Bây giờ cậu lôi ra bêu riếu để làm gì.
Tôi
không thể nào tiêu hóa nổi lập luận của Hải cò. Nhưng tôi biết tôi
không thuyết phục nó được. Thằng Hải cò hồn nhiên phóng khoáng bao nhiêu
thì ông giám đốc Hải cò tính toán và cố chấp bấy nhiêu.
Thằng Hải cò
sẵn sàng làm những gì nó muốn, trong khi ông Hải cò chỉ muốn làm những
gì người khác muốn. Có lẽ đó lại là một điểm khác biệt nữa giữa trẻ con
và người lớn. Điều đó cho thấy nếu cần tẻ nhạt thì đời sống người lớn
còn tẻ nhạt gấp trăm lần so với trẻ con.
Cuối cùng, tôi thở dài:
- Thế cậu muốn sao?
- Cậu phải gạch bỏ hết những chi tiết dở hơi đó. - Hải cò đáp giọng dứt khoát.
- Không được! Thế thì còn gì bản tham luận của mình.
- Đó là chuyện của cậu. - Hải cò lạnh lùng, có vẻ quyết dồn tôi vào chân tường.
Tôi uống một hớp nước để dằn cơn giận.
-
Thế này vậy. - Tôi đặt vội chiếc ly xuống bàn để không phải xáng nó vào
tường - Mình sẽ không gạch bỏ hay tẩy xóa gì hết. Nhưng mình sẽ đổi tên
nhân vật.
oOo
Con Tủn đến, ngồi đúng vào chiếc ghế Hải cò ngồi hôm qua.
Tôi khỏi cần giải thích, các bạn cũng đã biết lý do thứ hai mang hình hài con Tủn.
Con Tủn ngồi đúng vào chiếc ghế Hải cò đã ngồi và hỏi đúng cái câu Hải cò đã hỏi:
- Nghe nói anh đang viết một bài gì đó về tụi mình hồi còn bé phải không?
Chỉ có phản ứng của tôi là khác. Tôi gật đầu như máy:
-
Đúng vậy. Và anh biết là không nên lôi chuyện ngốc nghếch hồi bé ra bêu
riếu. Hiệu trưởng một ngôi trường lớn như em không thể nhận một tin
nhắn kiểu như “Chiều nay chúng ta lên giường một chút chăng?” hồi tám
tuổi. Học sinh và phụ huynh học sinh sẽ nghĩ sao về em, đúng không?
Con Tủn cũng gật đầu như máy, giống hệt tôi:
- Đúng, đúng!
Tôi tiếp tục phục thiện:
-
Vì vậy mà anh quyết định sẽ đổi tên nhân vật. Cái cô bé nhận mẩu tin
quá sức hư hỏng đó không phải là cô Tủn mà sẽ là cô Hồng Hạnh hay cô Anh
Đào nào đó.

Cuộc gặp gỡ giữa tôi và con Tủn hôm đó ngọt ngào như ướp đường.
Nó
không đòi đọc bản thảo. Cũng không giở giọng quan tòa. Mà có là quan
tòa thật thì chắc nó cũng hết sức dịu dàng hoan hỉ khi chưa hỏi câu nào
bị cáo đã khai nhận tuốt tuồn tuột và thành khẩn hứa hẹn sẽ sửa chữa mọi
lỗi lầm.

Thế người lớn muốn gì ở trẻ con?
Hay cụ thể hơn, ba mẹ tôi muốn gì ở tôi?

Tôi tự hỏi, sau những thất bại nặng nề trong nỗ lực chinh phục những đổi thay.
Tôi nghĩ, để làm hai lòng ngườ lớn đâu có gì khó. Điều quan trọng là tôi có muốn làm hay không.
Ba mẹ tôi muốn tôi ngày nào cũng thuộc bài trước tám giờ tối ư?
Ngay
trưa hôm đó, tôi thức dậy lúc ba tôi còn ngáy khò khò và lập tức ngồi
vào bàn học, không cần đợi mẹ tôi nhắc nhở hay thúc giục như mọi lần.
“Ở
làng quê, người dân thường sống bằng nghề trồng trọt, chăn nuôi, chài
lưới và các nghề thủ công, xung quanh nhà thường có vườn cây, chuồng
trại, đường làng nhỏ, ít người và sẽ cộ qua lại. Ở đô thị, người dân
thường đi làm trong các công sở, cửa hàng, nhà máy, nhà ở tập trung san
sát, đường phố có nhiều người và xe cộ đi lại”.
Những đoạn văn như thế thực ra không có gì đặc biệt, thậm chí chỉ là sự lặp lại những điều tôi đã mắt thấy tai nghe.
Nhưng
ngay cả những đoạn văn đơn giản nhất nếu cứ vào tai này lại ra tai kia
nhanh như chớp thì nó vẫn không đọng lại trong đầu bạn được.
Tôi
vốn dĩ là thằng bé không giỏi tập trung. Bao giờ ngồi học, tâm trí tôi
cũng bị lãng đi bởi một chuyện gì đó, bất cứ là chuyện gì.
Tôi nhớ lúc tôi học bảng chữ cái. Thật là khốn khổ, khốn nạn!
Cô giáo dạy tôi:
- O tròn như quả trứng gà
Ô thì đội mũ, ơ là thêm râu.
Lúc
nghe những câu vần vèo đó, tôi không tìm cách phân biệt các mẫu tự mà
cứ liên tưởng đến cái mũ của chú Nhiên, một cái mũ nhọn màu xanh sẫm
bằng vải nỉ dày có chóp nhọn. Loại mũ đó bây giờ không còn ai đội, cũng
chẳng ai buồn sản xuất nữa nhưng hồi đó nó là một kỳ quan đối với bọn
nhóc mũi thò lò như tôi.
Tôi rất thèm được đội lên
đầu chiếc mũ của chú Nhiên, đội một tẹo thôi rồi trả lại cũng đã vô cùng
sung sướng. Tất nhiên chú Nhiên thấy chuyện đó chẳng có gì nghiêm
trọng: tôi đội chiếc nón bảo bối đó trước tia nhìn chằm chằm của chú,
nếu muốn nghịch phá tôi cũng chẳng có cơ hội.
Rồi tôi
nghĩ đến ông ngoại con Tí sún. Tôi nghĩ đến chòm râu của ông. Chòm râu
của ông chẳng có chút gì giống giấu ơ. Nó dài và thẳng, và rậm rạp, mỗi
khi ăn phở ông phải dành riêng một tay để vén râu cho khỏi ướt.
Tôi nghĩ ngợi lung tung, liên tưởng đủ thứ và khi cô giáo chỉ tay vào chữ ơ và hỏi tôi đây là chữ gì thì tôi cà lăm:
- Thưa cô đây là chữ... chữ...
Tôi
biết cái chữ cô giáo hỏi là chữ ô hoặc chữ ơ, nhưng nó đích thực là ô
hay ơ thì tôi không quả quyết được. Trong đầu tôi lởn vởn hình ảnh chú
Nhiên và ông ngoại con Tí sún nhưng người nào là ô người nào là ơ thì
tôi quên béng.
Thấy tôi lúng búng hàng buổi, cô giáo thương tình:
- O tròn như quả trứng gà
Ô thì đội mũ, còn chữ gì là có râu?
Tôi mừng quýnh:
- Thưa cô chữ ơ ạ.
Một nhà thông thái nào đó đã dùng từ mặt để chỉ con chữ. Mặt chữ - một cách nói tuyệt vời.
Chuyện
đầu tiên của học trò vỡ lòng là làm quen với mặt chữ, sau đó phải nhớ
mặt chữ. Giống như làm quen với người nào đó và nhớ mặt họ.
Hai
mươi bốn chữ cái là hai mươi bốn gương mặt mà bất cứ đứa trẻ nào cũng
buộc phải làm quen trước khi ý thức rằng đây là những gương mặt sẽ đi
theo mình suốt đời.
Đó không phải là một đòi hỏi phức
tạp nhưng với đầu óc vẩn vơ như tôi thì làm thế nào phân biệt được và
gọi đúng tên từng người trong hai mươi bốn mặt người mới quen đó lại là
một điều quá sức.
Bao giờ cũng vậy, tôi nhìn các con
chữ một hồi thì con chữ không còn là con chữ nữa mà thay vào đó vô số
hình ảnh không biết từ đâu hiện ra lấp đầy tâm trí tôi.
Nhiều
năm về sau, tôi tình cờ đọc được bài thơ Những nguyên âm của Rimbaud
mới biết ông cũng từng bị óc tưởng tượng của mình cầm tù:
A đen, E trắng, I đỏ, O xanh - những nguyên âm.
................
Rimbaud
không chỉ nhìn ra màu sắc của các nguyên âm. Ông còn nhìn thấy ở chữ A
chiếc yếm đen của bầy ruồi, chữ E là những đỉnh núi nhọn phủ đầy tuyết,
và những cánh đồng cỏ rải rác gia súc đứng gặm cỏ bình yên trong chữ U.
Nhưng
tuyệt nhất là ông còn nghe được âm thanh của các con chữ: tiếng kèn
đồng với những nốt cao vút trong chữ O hay tiếng cười bật ra từ cơn phẫn
nộ hay trong cơn say nơi chữ I...
Ngay vào lúc tôi
chưa đọc nhiều Rimbaud, chỉ làm quen với mỗi bài thơ Những nguyên âm
thôi, ông lập tức đã là thi sĩ lớn nhất và gần gũi nhất trong mắt tôi.
Tôi
tin rằng khi viết bài thơ này, tâm tính ông chắc vẫn còn bồng bột trẻ
con, hay nghĩ ngợi lung tung và vì cái tật này tôi đoán hồi bé ông cũng
nghịch phá và bị nhiều điểm kém trong tập không thua gì tôi.
Ôi, tôi lại lạc đề mất rồi.
Thực
ra tất cả những lời con cà con kê nãy giờ chỉ đơn giản muốn nói rằng
hồi tám tuổi tôi đã la một đứa bé đầu óc luộm thuộm, luôn mất tập trung.
Và
tôi đang muốn nói tiếp rằng đến một ngày, tôi quyết bắt cái đầu óc mất
tập trung đó tập trung cao độ, chỉ để tự chứng minh một điều: muốn làm
ba mẹ hài lòng là điều vô cùng đơn giản mà bất cứ đứa trẻ nào nếu muốn
cũng đều làm được.
Tôi đã học bài như điên, tôi vùi
đầu vào tập không cả ăn cả chơi, mặc kệ tiếng réo gọi tuyệt vọng của
thằng Hải cò, con Tủn và con Tí sún không ngừng đập vào cửa sổ.
Tôi học như thể ngày mai tôi sẽ chết.
Tôi ngốn ngấu những con chữ như ngốn mì gói.
Tôi tụng bài đến rã họng và thuộc nhoay nhoáy.
Trước giờ cơm chiều, tôi không còn gì để mà học nữa. Hầu như tôi đã nuốt cả đống sách vở vào bụng.
Nghe
tôi trả bài vanh vách, ba tôi dụi mắt năm sáu cái liền, nức nở khen,
nếu không giỏi kềm chế có lẽ ông đã ôm chầm lấy tôi và nhấc bổng tôi
lên:
- Thật không thể tưởng tượng được!
Ông nói giọng sụt sịt và hình như ông rơm rớm nước mắt.
Mẹ tôi sợ quá:
- Con có bị sao không hả con?
Bà sờ tay lên trán tôi, lo lắng:
- Chắc con phải đi bác sĩ thôi!
***
Trong
những ngày đó, tôi đã làm cho ba tôi sung sướng đến ứa lệ suốt một tuần
lễ liền, đến mức tới ngày thứ tư tôi đã thấy ông thường xuyên nhét một
chiếc khăn tay trong túi áo.
Mẹ tôi cũng bình tĩnh dần. Bà đã biết tôi không bệnh tật gì, mặc dù bà vẫn tiếp tục sờ tay lên trán tôi mười hai lần mỗi ngày.
Ở lớp, tới lượt cô giáo bắt đầu xoa nắn vỏ não tôi. (Sao phụ nữ giống nhau đến thế!).
Cô lặng lẽ rờ rẫm xương sọ tôi (lúc đó tôi thấy cô giống thầy thuốc hơn là giống cô giáo) và cau mày hỏi:
- Thời gian gần đây em có bị té ngã gì không?
- Dạ có. – Tôi thật thà đáp, nhớ đến cuộc vật nhau với Hải cò cách đây mấy ngày.
- Có à. – Cô giáo giật nảy - Thế em có bị đập đầu xuống đất không?
- Dạ có.

Tôi lại đáp, thầm nhủ bụng nếu không đập đầu xuống đất thì còn lâu mới đáng gọi là bị té.
Sắc
mặt cô giáo chuyển sang màu nõn chuối, cô ấn những ngón tay mạnh hơn
như muốn đục vài cái lỗ trên đầu tôi theo kiểu người ta khoan thềm lục
địa để thăm dò dầu khí:
- Chà, thế thì đúng rồi.
- Đúng gì hả cô?
-
Nếu đập mạnh đầu xuống đất thế nào các dây thần kinh của em cũng bị va
chạm. - Cô dùng ánh mắt mân mê khắp đầu cổ tôi - Thế em đập phía trước
hay đập phía sau?
- Là sao hả cô?
- Ý cô muốn hỏi là em đập mặt xuống đất hay đập ót xuống đất?
Trông
cô rất hồi hộp, và căn cứ cái cách cô nhìn chăm chú đôi môi tôi như thể
đang rình một con gì đó sắp nhảy ra, tôi đoán đây là câu hỏi quyết
định.
Tôi cố nhớ lại và ngần ngừ đáp:
- Hình như là em té sấp mặt xuống đất ạ.
Tôi
nói đại thế thôi, chứ thực ra mỗi khi vật nhau với Hải cò, tôi té ngã
cả chục lần: ba lần đập mặt, ba lần đập ót và những lần còn lại thì đập
lung tung vào bất cứ chỗ nào có thể đập được.
Câu đáp bừa của tôi khiến cô giáo dãn ra. Cô thở phào và rụt tay lại:
- May quá! Thế thì không sao. Trung khu thần kinh con người ta nằm phía sau ót.
Không
chỉ cô giáo, tụi bạn trong lớp cũng nhìn tôi bằng ánh mắt như thể nếu
tôi không có tám cái tai thì ít nhất cũng có hai cái mũi.
Tôi
chí thú sưu tập hết điểm 10 này đến điểm 10 khác và ngày ngày sung
sướng bơi trong những tiếng trầm trồ của tụi bạn. Lần đầu tiên trong đời
tôi cảm thấy học giỏi không phải là chuyện gì đáng chán, nhất là trong
thời gian đó tôi luôn khoan khoái bắt gặp tiếng cười của con Dung điệu
xen lẫn trong những tiếng xuýt xoa của tụi bạn.
Con
Dung điệu thật ra chẳng xinh đẹp gì, chỉ được mỗi cái làm điệu, nhưng
tiếng cười của nó luôn khiến tôi tò mò. Tiếng cười của nó nghe như tiéng
nhạc, hễ nó cất lên là tôi nhận ra ngay. Tôi thích tiếng cười đó từ lâu
và lần nào cũng vậy hễ con Dung điệu cất tiếng cười là tôi không kềm
được một cú liếc xéo về phía nó.
Thực lòng mà nói,
tôi thích con Tủn hơn con Dung điệu. Giọng cười con Tủn không hay bằng
Dung điệu nhưng nó hơn con Dung điệu ở chỗ nó có lúm đồng tiền. Con gái
mà có lúm đồng tiền trông duyên tệ.
Con Tủn chỉ có
mỗi tật xấu là khoái chơi với thằng Hải cò. Gần đây, nhờ chiếc điện
thoại di động của chú Nhiên, tôi rủ con Tủn đi chơi được hai lần. Nhưng
từ ngày ba tôi cấm tôi nghịch điện thoại thì con Tủn lại tiếp tục cặp kè
với Hải cò như trái đất tiếp tục quay quanh mặt trời khiến tôi chán đời
khủng khiếp.
Tôi quyết định không thèm quan tâm đến
con Tủn nữa. Tôi sẽ rủ con Dung điệu đi dạo một chút, lai rai một chút
và cố nghĩ cách làm sao cho chuyện hẹn hò đó diễn ra trước mặt con Tủn.
Khi
nổi sùng lên thì tôi nghĩ vậy, nhưng khi gặp con Dung điệu thì tôi
không còn thấy háo hức với ý định đó nữa. Tôi vẫn chờ đợi để nghe tiếng
cười của nó reo lên giòn giã bên tai, nhưng lại chẳng muốn rủ nó đi
chơi, chả hiểu tại sao.
Tất nhiên, bây giờ thì tôi
hiểu. Bây giờ, sau nhiều lần yêu, tôi nhận ra rằng không phải một cô
Dung nào đó thay thế một cô Tủn nào đó trong trái tim một chàng cu Mùi
nào đó sẽ làm hỏng định nghĩa về tình yêu mà vấn đề là khi một cuộc tình
vừa đổ vỡ thì ngay sau đó người ta không thể nào hào hứng bắt đầu một
cuộc tình mới nếu vết thương lòng chưa kịp lành miệng. Cũng như người ta
không thể tiến hành tốt một cuộc chiến tranh trên đống đổ nát của cuộc
chiến tranh trước đó nếu không có thời gian để hồi phục.
Hồi
tám tuổi, tình yêu là một cái gì xa lạ với tôi. Nhưng dù không hẳn là
yêu thì sự quyến luyến tự nhiên giữa một đứa con trai và một đứa con gái
cũng tuân thủ theo những quy luật tình cảm y như quy luật mà đứa con
trai đó và đứa con gái đó phải tuân thủ khi chúng lớn lên.
***
Chỉ vậy thôi mà tôi đâm chán.
Tôi không còn động lực.
Tôi tưởng sau khi gặp hái những tiếng cười của con Dung điệu, tôi sẽ sốt sắng rủ nó đi chơi để chọc tức con Tủn.
Nhưng trái tim tôi đã chống lại tôi.
Hơn nữa, những điểm 10 lúc bấy giờ đã không còn là một đỉnh cao để tôi chinh phục nữa. Tôi đã không còn thử thách.
Tôi chán học giỏi.
Tôi chán thuộc bài.
Nếu
ngày nào tôi cũng thuộc bài vanh vách, cũng kiếm được những điểm 10 một
cách dễ dàng thì cuộc đời tôi lại rơi vào một sự đơn điệu mới, cũng tẻ
nhạt hệt như những ngày tôi tích cực sưu tầm những điểm 4, điểm 5.
Tôi bắt đầu lơ lf bài vở và một lần nữa lại làm ba tôi ứa lệ, lần này là vì thất vọng.
Mẹ tôi lại có dịp lo lắng
- Con có bị sao không hả con?
Còn cô giáo thì xoay đầu tôi một cách điên cuồng theo mọi hướng, giọng nghi hoặc:
- Chẳng nhẽ trung khu thần kinh của em lại nằm ở phía trước?
Chỉ
có thằng Hải cò, con Tí sún và con Tủn là vui mừng với sự tuột dốc của
tôi. Trong mắt tụi nó, cái cảnh tôi quyết rời bỏ đỉnh vinh quang để quay
về với những ngày tăm tối chắc cũng khí khái không kém gì một bậc đại
thần treo ấn từ quan, gạt bỏ vinh hoa phú quý để trở về với cuộc đời dân
dã bụi bặm.
Trong trường hợp này, khái niệm người hùng của trẻ con không phải bao giờ cũng ăn khớp với cách nghĩ của người lớn. Thế đấy!